Gemide Rutin Bir Gün Nasıl Geçer?
Bir denizciye en çok sorulan sorulardan bir tanesi şüphesiz ki gemide bütün gün ne yapıldığıdır. Departmanlar ve gemideki görevler göze önüne alındığında aslında her personelin gün içerisindeki aktiviteleri farklılık gösterir. Aynı zamanda geminin limanda olması veya seyrine devam etmesi de çalışma ve dinlenme saatlerinde farklılık oluşmasına neden olur. Göz ardı edilemeyecek bir diğer unsur ise gemilerin tipidir. Gemilerin karakteristik özelliklerine, taşıdığı yüklere, çalıştığı limanlara göre farklı spesifik işler ortaya çıkar ve bu işler denizcilerin gündelik çalışmalarını etkiler.
Bir denizcinin gemideki günlük rutin işlerinde neler yaptığını anlayabilmek için, gemi görev dağılımının bilinmesi gerekir. Gemideki görev dağılımı temelinde iki ayrı ana bölüme ayrılmıştır; makine ve güverte bölümü (Şekil 1).
Güverte bölümü çalışanlarından zabitler seyir yapılan günlerde günü üçe bölerek vardiya usulü çalışırlar. 2. kaptan 4-8, 3.kaptan 12-4 ve 4.kaptan 8-12 vardiyalarını tutarlar. Gemi kaptanı her şeyden sorumlu olarak acil durumlarda ayakta olmak şartıyla gün içerisinde 8-5 çalışır. Aynı şekilde güverte reisi ve gemiciler de seyir zamanlarında 8-5 çalışırlar. Aşçı ve kamarotun çalışma saatleri ise yemek saatlerine göre düzenlenir. Makine bölümünde çalışma saatleri geminin makine sisteminin otomasyon olup olmamasına göre değişiklik gösterir. Şöyle ki tam otomasyon bir gemide makine zabitleri için vardiya tutma zorunluluğu yoktur. Usta ve yağcılar vardiya tutabilirler ve mühendisler 8-5 çalışırlar. Otomasyon olarak onay alamamış gemilerde ise mühendisler vardiya usulü çalışırlar. Gemilerdeki genel çalışma saatleri bu kurallara göre ayarlansa da her geminin özel koşulları, personel sayısı, manevra durumları ve liman periyotları personelin ayakta kalma zamanlarını oldukça etkiler. Bazen şirket politikaları ve iç dinamikler de bu saatlerin değişmesinde etkilidir.
İş Dışındaki Günlük Aktiviteler
İş dışındaki günlük aktivitelere bakıldığında, gelişen teknoloji gemilere internet bağlantısını sağlamıştır ve günümüzde birçok şirket gemilerini internet erişimine açmıştır. Personelin kullanabileceği kısıtlı miktardaki internet, yalnızlık hissinin yoğun yaşandığı gemi hayatında dışarıyla iletişimi mümkün kılarak bir nebze olsun bu durumu hafifletir. Yine internet gibi, firmalar salonlara televizyon ve müzik aletlerini de koymaya başlamıştır. İzole bir ortamda hayatlarını sürdüren gemicilerin, haberleri izleyebilmeleri, dış dünyadan bilgi alabilmeleri ruh sağlıkları için önemlidir. Tüm gerçekliklerinin gemi olması, dış dünyayı tamamen unutmaları kontratları bittiğinde ve karaya döndüklerinde karadaki yaşama uyum sağlayabilmeleri açısından problem yaratabilir. Gemi salonlarında toplanan personel çeşitli masa oyunları veya oyun konsollarıyla dinlenme saatlerinde sosyalleşebilirler. Stres faktörünün azaltılmasında büyük rol oynayan spor, gemilerde de önem verilen bir konu olmuştur. Günümüzde birçok şirket, geniş bir odayı çeşitli spor aletleri yerleştirerek spor salonu haline getirmektedir. Denizciler bu şekilde fiziki sağlıklarını koruyup zamanlarını faydalı bir aktiviteye ayırabilmektedirler.
Bir denizcinin en çok zaman geçirdiği yerlerden biri de kamarasıdır. Gemilerin birçoğunda yatak, tuvalet, banyo, çalışma masası ve birkaç dolabın bulunduğu kamaralar kişilerin özel alanıdır. Kamaralar, sadece uyuma alanı gibi düşünülse de yoğun hatlarda çalışan gemilerde iyi dizayn edilmiş, içerisine televizyon, buzdolabı gibi eşyaların konulduğu kamaralar, oldukça kullanışlıdır. Çalışanlar dinlenme saatlerini kamarada dizi-film izleyerek, kitap okuyarak ya da çeşitli bireysel aktivitelerle geçirebilirler.
Karada yaşayan ortalama bir insana göre, denizcilerin sosyal aktiviteleri ve dış dünya ile bağlantıları çok kısıtlıdır. Her ne kadar bu durum iyileştirilmeye çalışılsa da denizciliğin doğası, bunun ortadan kaldırılmasında en büyük engeldir. Ancak yine de gemi personelinin günlük aktivitelerini kaliteli geçirmesi, bu anlamda iyileştirmeler yapılması, çalışma ve dinlenme saatlerinin yöneticiler tarafından iyi düzenlenmesi, şirketlerde bunun bir politika haline gelmesi, gemileri daha çalışılabilir alanlar haline getirebilir.
Mayıs, 2021
Kpt. Gökhan Ayaz
